HelenHasslöf had het tijdens haar presentatie over “contradictions in purpose”, contradicties in de doelen/functies die men toeschrijft aan milieu- en
duurzaamheidseducatie. Deze worden volgens haar zichtbaar in hoe het
Zweedse curriculum de rol van educatie in het licht van duurzaamheid omschrijft
zowel als in hoe leerkrachten praten over de doelen van EDO. Deze discussie leeft al lang in de NME-wereld – zowel onder
praktijkwerkers, beleidsmakers als academici. Ook tijdens deze studiereis was
het één van de rode draden doorheen de presentaties, bezoeken en (informele)gesprekken. Het valt me op dat de contradicties die soms in onze redeneringen
zitten, niet altijd expliciet als zodanig naar voor komen en dat we vaak de
ambiguïteit die dat met zich mee brengt gewoon negeren. Nochtans denk ik dat
het boeiend en leerrijk kan zijn om daar samen bij stil te staan en te
reflecteren op de spanningsvelden en
contradicties die we soms tegenkomen in beleidsdiscoursen, praktijken en
theorieën.
In Malmö Nya Latin zagen we een ‘EDO-modelschool’ vol
enthousiastelingen (een voorwaarde bij aanwerving…) waar het streven naar een
meer duurzame stad/wereld een belangrijk gezamenlijk streven was. “We need to find solutions and make it easier
for ordinary people to make environmentally friendly choices”, zei de
medewerkster van de NGO die de school ondersteunt. Ik vroeg me dan af wat het verschil is tussen de
“we” die de oplossingen moeten
zoeken/vinden en de “ordinary people”
die ze moeten leren kennen en toepassen. Deze – volgens mij erg
paternalistische en ondemocratische – rolverdeling
tussen subjecten en objecten van verandering zien we
toch wel erg vaak terugkomen in NME- en EDO-praktijken. En heel vaak botst ze
met hoe in meer abstracte bewoordingen – in theorie, zou je kunnen zeggen –
gepraat wordt over de rol van educatie. Dat was in deze school niet anders.
Tijdens hetzelfde bezoek kregen we immers ook een heel andere doelstelling te
horen: “offering pupils all the different perspectives instead of focussing on
saving the environment”. Hier wordt educatie nadrukkelijk niet gezien als een
van de middelen om een bepaalde samenleving te realiseren maar wordt duidelijk
een grens aangegeven tussen het educatieve en het politieke.
Ook in de EDO-werking van het stadsbestuur van Kopenhagen hoorden we een gelijkaardige
bezorgdheid. Men wil daar kinderen en jongeren prikkelen en stimuleren om de
natuur te beleven en duurzaamheidskwesties te bestuderen en op die manier hun
interesse en nieuwsgierigheid wekken, hen zin geven om zelf mee vorm te geven
aan de toekomst die ze willen. Iets heel anders toch dan hen leren hoe ze een
(duurzame) wereld die door anderen bedacht is mee moeten realiseren. Net als in
Malmö is een van de manieren waarop men dit wil doen het werken aan projecten rond “echte” duurzaamheidsuitdagingen –
“important and for real”. Het gaat dan bv. om opdrachten van een stadsbestuur,
een bedrijf, een NGO… die leerlingen uitdagen om te zoeken naar oplossingen
voor concrete duurzaamheidsproblemen. In dit soort projectwerk zijn de
“contradictions in purpose” wellicht bij uitstek voelbaar: hoe gaat men hier om
met de grens tussen het educatieve (kwesties bestuderen, verschillende
perspectieven exploreren, een eigen positie ontwikkelen) en het politieke (een
duurzame samenleving creëren)? Interessant om verder te bestuderen…
De
presentatie en discussies over de “actioncompetence approach” komt – ten dele – neer op een gelijkaardige
contradictie: daar waar de grondleggers van de theorie een erg brede en
filosofische kijk hadden op het begrip “actie” waarbij het zoeken, uitproberen,
exploreren, bestuderen en ontwikkelen van een eigen, kritisch perspectief
voorop stonden, zien we hoe dit concept vandaag gereduceerd lijkt te worden tot
een planbare en meetbare benadering van educatie die de “doelgroep” (als object)
vooral moet leren (t.t.z. de “juiste” competenties moet bijbrengen, moet
“activeren”) hoe ze kunnen bijdragen aan het realiseren van een samenleving die
door anderen (de subjecten) bedacht is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten